„Wiwat król, przyjęliśmy konstytucję” – tymi słowami część posłów witało w 1791 roku ustawę rządową, zwaną Konstytucją 3 Maja. Akt ten stanowił ukoronowanie prawodawczej działalności sejmu z lat 1788-1792. Była to pierwsza konstytucja w dziejach Europy, wyprzedziła francuską oraz drugą w historii świata, przegrywając z aktem Stanów Zjednoczonych. Być może nie była tak daleko idąca we wprowadzanych zmianach jak wyżej wymienione, lecz jej znaczenie było równie wielkie.
Znalazły się w niej liczne idee oświeceniowe m.in.: zwierzchnictwo narodu, podział władzy, kadencyjność, przywileje dla mieszczan. Jednocześnie likwidowała największe bolączki ówczesnego ustroju Rzeczpospolitej Obojga Narodów, czyli liberum veto oraz wolną elekcję. Jednak największą wartością Konstytucji 3 Maja był konsensus pomiędzy jej autorami, czyli królem a reformatorską opozycją, który stanowił silny impuls budzący świadomość narodową dużej części szlachty i mieszczan, co zaowocowało późniejszymi przemianami społecznymi.
Według niektórych autorów Konstytucja 3 Maja była „ostatnią wolą i testamentem gasnącej ojczyzny”, co częściowo ukazały późniejsze wydarzenia. Jednak wola ta przetrwała 123 lata zaborów, aby powrócić w 1919 roku w postaci uchwalonego święta, które po II wojnie światowej zostało zdelegalizowane przez władze komunistyczne, ze względu na swój charakter. Powróciło w 1990 roku i obchodzone jest corocznie jako jedno z najważniejszych polskich świąt narodowych.
3 maja 2022 r. przypada 231. rocznica uchwalenia Ustawy rządowej. W tym roku, w obliczu toczącej się wojny u naszego wschodniego sąsiada, Konstytucja 3 Maja szczególnie mocno przypomina swoje uniwersalne przesłanie i stanowi wzór współpracy pomimo politycznych podziałów.
Polecamy obejrzeć krótki materiał o Konstytucji 3 Maja autorstwa Gdańskiego Wydawnictwa Oświatowego: https://gwo.pl/przedmioty/historia/filmy-edukacyjne/konstytucja-3-maja-2/
